زايمان با بي حسي و هر آنچه بايد درباره آن بايد بدانيم
زايمان با بي حسي يا زايمان تحت بي حسي عمدي يک روش استفاده مي‌شود که در طي آن دستگاه بي حسي، مانند بي حسي موضعي يا فراگير، براي کاهش يا حذف درد واکنش‌هاي دردزا بيمار در طي زايمان استفاده مي‌شود. اين روش به مادر امکان مي‌دهد تا در طول زايمان بيدار بماند و در عين حال درد زايمان را تحمل نکند.
دو نوع اصلي بي حسي مورد استفاده در زايمان عمدي وجود دارد:
1. بي حسي موضعي: در اين روش، داروي بي حسي به صورت تزريق موضعي در نزديکي منطقه کمر (ادمينيستراسيون موضعي) يا در اطراف اعصاب ستون فقرات (بلوک عصبي) تزريق مي‌شود. اين داروها به عنوان مسدودکننده‌هاي عصبي عمل مي‌کنند و سبب کاهش يا از بين رفتن واکنش دردي مي‌شوند. در اين روش، مادر بيدار است و قادر به حرکت کردن و فعاليت‌هاي روزمره است.
2. بي حسي فراگير: در اين روش، داروي بي حسي به صورت تزريق وريدي يا تزريق اسپينال (در مايع مغز و نخاع) تزريق مي‌شود. اين داروها بر روي سيستم عصبي مرکزي اثر مي‌گذارند و سبب کاهش يا حذف کامل درد زايمان مي‌شوند. در اين روش، مادر ممکن است بخوابيده يا در حالت نيمه بيداري باشد و تحت نظارت پزشک قرار دارد.
مزاياي زايمان با بي حسي شامل موارد زير مي‌شوند:
1. کاهش يا حذف درد زايمان: بي حسي موضعي و فراگير سبب کاهش يا حذف درد زايمان مي‌شود و به مادر امکان مي‌دهد تا زمان زايمان را بدون درد تجربه کند.
2. حفظ حالت بيداري: در بي حسي موضعي، مادر بيدار است و مي‌تواند به زايمان خود شاهد باشد و در برخي موارد حرکت کند. اين امر به او احساس کنترل و شرکت در فرآيند زايمان مي‌دهد.
3. کاهش خطرات مربوط به بي حسي کلي: زايمان با بي حسي موضعي مي‌تواند خطراتي که معمولاً با استفاده از بي حسي کلي مرتبط هستند، مانند عوارض تنفسي وقلبي، کاهش دهد.
با اين حال، زايمان با بي حسي همچنان ممکن است مواردي از قبيل عوارض جانبي و مشکلات ناخواسته داشته باشد. برخي از اين عوارض و مشکلات شامل موارد زير مي‌شوند:
1. افت فشار خون: برخي از داروهاي بي حسي مي‌توانند باعث افت فشار خون شوند. در صورتي که فشار خون به ميزان نگران‌کننده‌اي کاهش يابد، ممکن است نياز به تداخل پزشکي و اقدامات بيشتر باشد.
2. عوارض تنفسي: بي حسي فراگير مي‌تواند تنفس را کاهش دهد و موجب مشکلات تنفسي مانند ضعف تنفسي يا ايجاد مشکلات در تهويه مطبوع شود. اين مشکلات در صورت استفاده از بي حسي فراگير بيشتر احتمال دارند.
3. عوارض الگوي قلبي: برخي از داروهاي بي حسي مي‌توانند الگوي قلبي را تحت تأثير قرار داده و باعث تغييرات در ضربان قلب شوند. اين تغييرات ممکن است خطراتي مانند آريتمي قلبي را افزايش دهند.
4. عوارض مربوط به کودک: بعضي از داروهاي بي حسي مي‌توانند بر روي کودک تأثير بگذارند و موجب عوارض جانبي در آنها شوند. اين مشکلات شامل کاهش ضربان قلب، دفعه‌هاي ضعيف تنفسي، و کاهش تونوس عضلاني مي‌شوند.
قبل از تصميم‌گيري در مورد زايمان با بي حسي، مهم است با پزشک خود درباره تمامي جنبه‌ها و مزايا و معايب آن صحبت کنيد. بهتر است همچنين از منابع قابل اعتماد و اطلاعات جديدتر براي به روزرساني اطلاعات خود استفاده کنيد.
فوايد انجام زايمان با بي حسي
زايمان با بي حسي يا زايمان تحت بي حسي عمدي مي‌تواند برخي از فوايد زير را داشته باشد:
1. کاهش يا حذف درد زايمان: يکي از مزيت‌هاي بزرگ زايمان با بي حسي، کاهش يا حذف کامل درد زايمان است. بي حسي موضعي و فراگير سبب مسدود شدن واکنش‌هاي دردي مادر مي‌شود و او را از درد زايمان رهايي مي‌دهد.
2. حفظ حالت بيداري: در بي حسي موضعي، مادر بيدار است و قادر به حرکت کردن و فعاليت‌هاي روزمره است. اين امر به مادر احساس کنترل و شرکت در فرآيند زايمان مي‌دهد.
3. کاهش استرس و ترس: زايمان يک رويداد فيزيکي و عاطفي قوي است و برخي از زنان ممکن است از درد و ترس زايمان نگران باشند. با استفاده از بي حسي، اين ترس و استرس به حداقل مي‌رسد و مادر مي‌تواند به طور آرام و راحتتر با زايمان مواجه شود.
4. کاهش خطرات مربوط به بي حسي کلي: زايمان با بي حسي موضعي مي‌تواند خطراتي که معمولاً با استفاده از بي حسي کلي مرتبط هستند، مانند عوارض تنفسي وقلبي، کاهش دهد. بي حسي موضعي معمولاً خطرات کمتري دارد و مادر را در معرض عوارض جانبي کمتري قرار مي‌دهد.
5. امکان انتخاب گزينه‌هاي متنوع‌تر: با استفاده از بي حسي، مادر مي‌تواند گزينه‌هاي متنوع‌تري را براي زايمان خود در نظر بگيرد. او مي‌تواند بين بي حسي موضعي و بي حسي فراگير يا حتي ترکيبي از آنها انتخاب کند، بسته به شرايط و عوامل مربوطه.
6. افزايش رضايت مادر: برخي از زنان از تجربه زايمان با بي حسي راضي هستند، زيرا درد زايمان را تجربه نمي‌کنند و احساس راحتي و آرامش بيشتري دارند. اين مي‌تواند به رضايت و روانشناسي مادر کمک کند.
مهم است توجه داشته باشيد که هر زن و هر زايمان ممکن است شرايط و اولويت‌هاي خود را داشته باشد. قبل از تصميم‌گيري در مورد زايمان با بي حسي، مشورت با پزشک متخصص و گفتگو در مورد مزايا و معايب مربوطه ضروري است. همچنين، در برخي موارد، ممکن است بي حسي مناسب نباشد و پزشک ممکن است ساير روش‌ها را توصيه کند.
عوارض انجام زايمان با بي حسي
انجام زايمان با بي حسي همراه با عوارض و مشکلاتي نيز مي‌تواند همراه باشد. برخي از عوارض ممکن عبارتند از:
1. عوارض مربوط به بي حسي موضعي: استفاده از بي حسي موضعي ممکن است با عوارض مانند خونريزي يا عفونت در محل تزريق مواد بي حس کننده همراه باشد. اين عوارض معمولاً کمتر و خفيف‌تر از عوارض بي حسي کلي هستند.
2. عوارض مرتبط با بي حسي کلي: در بي حسي کلي، که شامل استفاده از داروهاي بي حس کننده موضعي و يا عمومي است، ممکن است عوارض جانبي جدي‌تري رخ دهد. مانند مشکلات تنفسي، افت فشار خون، عوارض قلبي، تهوع و استفراغ، سردي يا لرزش بدن و احساس خواب آلودگي پس از زايمان.
3. اثرات جانبي بر روي نوزاد: بي حسي موضعي کمترين اثرات جانبي بر روي نوزاد دارد. اما در بي حسي کلي، داروهاي بي حس کننده مي‌توانند به نوزاد منتقل شوند و باعث کاهش ضربان قلب نوزاد، مشکلات تنفسي و مشکلات تغذيه‌اي شود.
4. عوارض جراحي: هر نوع زايمان (با يا بدون بي حسي) ممکن است عوارض جراحي شامل خونريزي بيش از حد، عفونت، تردي بافت‌هاي اطراف، تشکيل خونريزي داخلي، خراشيدگي يا آسيب به بافت‌ها و اعضا داشته باشد.
5. عوارض رواني: برخي از زنان ممکن است پس از زايمان با بي حسي احساس ناراحتي، اضطراب يا افسردگي کنند. اين ممکن است به دليل تجربه‌هاي ناخوشايند در زايمان، کاهش هورمون‌هاي طبيعي بعد از زايمان يا عوارض جانبي داروهاي بي حس کننده باشد.
مهم است که در صورت تصميم‌گيري در مورد زايمان با بي حسي، با پزشک خود درباره عوارض و مشکلات محتمل مشورت کنيد و اطلاعات کامل در مورد تجربه و شرايط شما را به او ارائه دهيد. همچنين، همواره توصيه مي‌شود در محيط بيمارستان با تيم پزشکي مجرب و متخصص همراه باشيد.
چگونه مي‌توانم از عوارض رواني پس از زايمان با بي حسي جلوگيري کنم؟
پس از زايمان با بي حسي، ممکن است برخي زنان احساسات ناراحتي، اضطراب يا افسردگي را تجربه کنند. در ادامه، چند راهنمايي براي کمک به جلوگيري يا مديريت عوارض رواني پس از زايمان با بي حسي آورده شده است:
1. حمايت اجتماعي: حمايت از طرف خانواده، دوستان و همسر شما در اين دوران بسيار مهم است. اطرافيان خود را در جريان وضعيت شما قرار دهيد و از آنها درخواست حمايت و کمک کنيد.
2. مشاوره: مشاوره پس از زايمان مي‌تواند بسيار موثر باشد. با مشاور يا روانشناسي که تخصص در زمينه پسازايمان دارد، ملاقات کنيد و درباره احساسات و تجربه‌هاي خود صحبت کنيد. آنها مي‌توانند به شما راهنمايي کنند و راه‌حل‌هايي براي مديريت و کاهش عوارض رواني پس از زايمان ارائه دهند.
3. حرکت و ورزش: فعاليت و ورزش منظم در محدوديت‌هاي پزشکي خود مي‌تواند بهبود وضعيت رواني شما را تسهيل کند. حرکت بدني قابل تحمل مانند پياده‌روي، يوگا يا تمرينات تنفس عميق مي‌تواند به افزايش انرژي و کاهش اضطراب کمک کند.
4. مراقبت از خود: به خودتان مراقبت کنيد و به نيازهاي خود رسيدگي کنيد. استراحت کافي، تغذيه سالم، آرامش و تمرين تنفس مي‌توانند بهبود روحي و رواني شما را تسهيل کنند.
5. ارتباط با ديگر مادران: مراجعه به گروه‌هاي پشتيباني مادران مي‌تواند شما را با ديگر زناني که تجربه مشابهي دارند، ارتباط برقرار کند. در اين گروه‌ها مي‌توانيد تجربه‌ها، احساسات و نگراني‌هاي خود را به اشتراک بگذاريد و از تجربه ديگران استفاده کنيد.
6. در صورت نياز، درمان: در برخي موارد، عوارض رواني پس از زايمان به حدي شديد مي‌شوند که نياز به درمان دارند. در اين صورت، بهتر است با پزشک خود مشورت کنيد و درباره راهکارهاي درماني مانند درمان دارويي يا روان‌درماحسنت! براي جلوگيري از عوارض رواني پس از زايمان با بي حسي، مي‌توانيد اقدامات زير را انجام دهيد:
1. آماده شويد: قبل از زايمان، اطلاعات کافي در مورد بي حسي و عوارض آن را بدست آوريد. از پزشک خود در مورد تجربه زايمان با بي حسي و راه‌هاي مديريت عوارض رواني بپرسيد. از اطلاعات به دست آمده براي آماده شدن رواني و انتظارات واقع‌بينانه براي زايمان استفاده کنيد.
2. حمايت از نزديکان: حمايت از خانواده و دوستان در اين دوران بسيار ارزشمند است. با آنها در مورد نگراني‌ها و احساسات خود صحبت کنيد و از آنها بخواهيد که در زمان نياز حاضر باشند.
3. مراقبت از خود: براي حفظ سلامت رواني، به مراقبت از خودتان توجه کنيد. استراحت کافي، تغذيه سالم، فعاليت بدني ملايم و تمرينات استرخايي و تنفس عميق مي‌توانند به شما کمک کنند.
4. ارتباط با ديگران: برقراري ارتباط با ديگر زناني که تجربه مشابهي داشته‌اند، مي‌تواند خيلي مفيد باشد. با عضويت در گروه‌هاي پشتيباني مادران يا شرکت در جلسات گفت‌وگو با مادران ديگر، مي‌توانيد تجربيات و نگراني‌هاي خود را به اشتراک بگذاريد و از تجربه ديگران استفاده کنيد.
5. مشاوره روان‌شناختي: در صورت لزوم، مشاوره روان‌شناختي را در نظر بگيريد. روان‌شناسان و مشاوران متخصص در زمينه پسازايمان مي‌توانند به شما کمک کنند. آنها مي‌توانند به شما راهنمايي کنند و راهکارهايي را براي مديريت و کاهش عوارض رواني پس از زايمان ارائه دهند.
مهمترين نکته اين است که از نگراني‌ها و احساسات خود به‌منظور جلوگيري از تشديد آنها خبر دار شويد و در صورت لزوم با پزشک خود مشورت کنيد. او مي‌تواند به شما راهنمايي کند و در صورت نياز به درمان، منابع و راهکارهاي مناسب را به شما معرفي کند.
چه تمريناتي مي‌تواند به کاهش اضطراب پس از زايمان کمک کند؟
تمرينات زير مي‌توانند به کاهش اضطراب پس از زايمان کمک کنند:
1. تمرين تنفس عميق: تمرين تنفس عميق و آرامش‌بخش مي‌تواند به شما کمک کند تا احساس آرامش و تمرکز را تجربه کنيد. روش‌هاي تنفس عميق مانند تنفس عميق متمرکز (مثلي) و تنفس بطني (تنفس گرده) را امتحان کنيد. با تمرين و تمرکز بر روي نفس خود، مي‌توانيد اضطراب را کاهش دهيد و به حالت آرامي و آرامش برگرديد.
2. مديتيشن: مديتيشن يک تمرين روحاني است که باعث آرامش و تمرکز ذهني مي‌شود. با تمرين مديتيشن، شما مي‌توانيد به تمرکز بر روي لحظه حاضر و آگاهي از احساسات و افکار خود بپردازيد. اين تمرين مي‌تواند اضطراب را کاهش دهد و به شما کمک کند با تجربه‌هاي خود به طور آرام و متعادل برخورد کنيد.
3. يوگا و تمرينات تمديد: يوگا و تمرينات تمديد (استرچينگ) مي‌توانند احساس آرامش و تسکين را به شما بدهند. تمرينات يوگا شامل حرکات آرام و هماهنگ با تنفس عميق هستند. با انجام تمرينات يوگا و تمديد، شما مي‌توانيد انرژي منفي را از بدنتان تخليه کنيد و حالت آرامش و تعادل را تقويت کنيد.
4. فعاليت بدني منظم: فعاليت بدني منظم مانند پياده‌روي، شنا، تمرينات هوازي ملايم و يا هر فعاليتي که شما را به حرکت درآورد، مي‌تواند به کاهش اضطراب کمک کند. ورزش به ترشح هورمون‌هاي خوش‌حالي مانند اندورفين کمک مي‌کند و بهبود حالت روحي و رواني را تسهيل مي‌کند.
5. روش‌هاي آرام‌سازي: استفاده از روش‌هاي آرام‌سازي مانند موسيقي آرامش‌بخش، آرامش‌سازي مربوط به حواس، ماساژ يا حمام گرم مي‌تواند به کاهش اضطراب کمک کند. اين روش‌ها به شما کمک مي‌کنند تا استرس را تسکين دهيد و حالت آرامش را تجربه کنيد.
6. مراقبت از خود: مراقبت از خود و نگهداري از سلامتي شخصيتان مهم است. سعي کنيد به خواب کافي برسيد، تغذيه سالم و متوازن داشته باشيد و زمان لازم را براي استراحت و بازيابي بگذاريد. همچنين، به خود اجازه دهيد درگيري‌هاي روزمره را کاهش دهيد و زماني براي فعاليت‌هايي که لذت مي‌بريد و شما را آرام مي‌کنند، بگذاريد.
اهميتي که به اين تمرينات بدهيد بستگي به شرايط شخصي شما دارد. اگر اضطراب پس از زايمان شما شديد است و تمرينات مذکور کمک نمي‌کنند، بهتر است با پزشک يا متخصص روانشناسي مشورت کنيد. آنها مي‌توانند راهنمايي‌ها و روش‌هاي ديگري را براي مديريت اضطراب پس از زايمان به شما ارائه دهند.
