چسبندگي رحم چيست و علت و روش هاي درمان آن
چسبندگي رحم (Uterine adhesions ) نوعي بيماري است که در آن بافت‌هاي مشابه بافت رحم (غدد و بافت مخاطي) در داخل ديواره عضلاني رحم (ميومتر) رشد مي‌کنند. اين بافت‌هاي بيرون از محل خود، يعني لايه داخلي رحم (اندومتر) به ديواره عضلاني رحم فرو مي‌ريزند و باعث ايجاد التهاب و تغييرات در ساختار رحم مي‌شوند.
اين بيماري دو حالت دارد چسبندگي هاي داخلي رحم که شامل سندرم آشرمن (چسبندگي داخل حفره رحم) و چسبندگي و انسداد لوله هاي رحمي مي شود
نوع دوم چسبندگي هاي خارجي رحم است که شامل چسبندگي رحم به بافت هاي اطراف رحم ( شامل چسبندگي رحم به اجزا داخلي حفره شکم) است
چسبندگي رحم ممکن است علائمي شامل درد شديد قاعدگي، خونريزي نامنظم و نفوذ خون به بافت رحم (هماتوم) ايجاد کند. علاوه بر اين، مي‌تواند منجر به افزايش حجم رحم، تورم، تغيير در الگوي قاعدگي و در بعضي موارد ناباروري (عدم توانايي باروري) شود.
دقيقاً علت ايجاد چسبندگي رحم مشخص نيست، اما برخي فرضيات وجود دارند. برخي از عوامل ممکن شامل تغييرات هورموني، نشانه‌هاي التهابي، عوامل ژنتيکي و ارثي و نفوذ خون به بافت رحم است. اما هنوز دقيقاً چرا و چگونه چسبندگي رحم ايجاد مي‌شود، نمي‌توان به طور قطعي تأييد کرد.
نوبت دهي آنلاين دکتر معصومه خوش سيما
تشخيص چسبندگي رحم معمولاً با استفاده از تاريخچه باليني، ارزيابي علائم، انجام سونوگرافي و در موارد لزوم، انجام روش هاي تشخيصي جراحي مانند لاپاروسکوپي انجام مي‌شود.
درمان چسبندگي رحم بستگي به شدت علائم و عوارض آن دارد. در صورتي که علائم خفيف باشند، ممکن است با تجويز داروهاي ضد التهابي، کنترل درد و استفاده از روش‌هاي مديريت هورموني مانند استفاده از کنتراسپتيوهاي خوراکي يا هورمون درماني، بهبود يابند. در مواردي که عوارض شديدتر باشد، ممکن است نياز به روش‌هاي جراحي مانند هيسترکتومي جزئي يا کامل رحم، لاپاروسکوپي يا روش‌هاي جراحي ديگر باشد.
با اين حال، هر درماني بايد براساس مشکلات و نيازهاي هر بيمار به صورت شخصي تعيين شود. مشورت با متخصص زنان در اين زمينه مي تواند بهترين راهنمايي را در خصوص تشخيص و درمان چسبندگي رحم ارائه دهد.
علت ايجاد چسبندگي رحم
علت ايجاد چسبندگي رحم هنوز به طور دقيق مشخص نشده است. با اين حال، برخي فرضيات مطرح شده‌اند که به عنوان عوامل محتمل مرتبط با ايجاد اين حالت بيماري ارائه شده‌اند. برخي از علل احتمالي عبارتند از:
1. تغييرات هورموني: تغييرات هورموني، به ويژه سطح استروژن، مي‌تواند به ايجاد چسبندگي رحم کمک کند. استروژن ممکن است رشد بافت‌هاي غددي و مخاطي را در ديواره رحم تحريک کند و باعث افزايش احتمال ايجاد التهاب و تغييرات ساختاري در رحم شود.
2. نشانه‌هاي التهابي: برخي از نشانه‌هاي التهابي مانند عفونت‌هاي قاعدگي مکرر، التهاب لوله‌هاي رحمي (سلپينگيت) يا ساير عوامل التهابي مي‌توانند باعث ايجاد چسبندگي رحم شوند.
3. عوامل ژنتيکي و ارثي: برخي از مطالعات نشان داده‌اند که چسبندگي رحم در برخي از خانواده‌ها و در برخي از افراد با سابقه خانوادگي اين بيماري رخ مي‌دهد. اين نشان مي‌دهد که عوامل ژنتيکي و ارثي ممکن است در ايجاد اين بيماري نقش داشته باشند.
4. نفوذ خون به بافت رحم: در برخي موارد، خون ممکن است از راه عروقي به بافت رحم نفوذ کند، مانند در هماتوم‌هاي رحمي. اين نفوذ خون مي‌تواند باعث ايجاد التهاب و تغييرات در بافت رحم شود که در نتيجه چسبندگي رحم ايجاد مي‌شود.
5. عفونت هاي مکرر رحمي يا عفونت هاي شديد و درمان ديررس آنها باعث سندرم آشرمن مي شود.
6. تروماهاي جراحي: از جمله کورتاژ( در صورتي که خشن انجام شده و از سطح بافت آندومتر داخل ميومتر رود.
مهم است که توجه داشته باشيد که اين فرضيات هنوز تحت بررسي و تأييد کامل قرار نگرفته‌اند و علت دقيق چسبندگي رحم هنوز مشخص نشده است. همچنين، ممکن است برخي از عوامل ديگر نيز در ايجاد اين بيماري دخيل باشند که هنوز به طور کامل درک نشده‌اند.
علائم چسبندگي رحم
علائم چسبندگي رحم مي‌تواند متنوع باشد و در هر فرد ممکن است متفاوت باشد. برخي از علائم و نشانه‌هاي معمول چسبندگي رحم عبارتند از:
1. درد شديد قاعدگي: درد قاعدگي شديد و مزمن، مخصوصاً قبل و در طول دوره قاعدگي، مي‌تواند يکي از علائم اصلي چسبندگي رحم باشد. اين درد ممکن است شديدتر و طولاني‌تر از درد قاعدگي عادي باشد .
2. خونريزي نامنظم: خونريزي قاعدگي نامنظم و غيرمعمول، شديدتر از خونريزي عادي، مي‌تواند نشانه چسبندگي رحم باشد. خونريزي ممکن است بين قاعدگي‌ها، در طول قاعدگي يا بعد از قاعدگي رخ دهد و يا خونريزي هاي دردناک اما با مقدار کم
3. تورم رحم: رحم به صورت قابل لمس بزرگتر و متورم شده به نظر مي‌رسد. اين تورم ممکن است باعث افزايش حجم شکم و عدم راحتي در ناحيه پايين شکم شود.
4. نفوذ خون به بافت رحم (هماتوم): در برخي موارد، خون ممکن است به داخل بافت رحم نفوذ کند و هماتوم‌ها ايجاد شود. اين هماتوم‌ها مي‌توانند باعث درد شديد و تورم در ناحيه رحمي شوند.
5. ناباروري: در بعضي موارد، چسبندگي رحم مي‌تواند به عدم توانايي باروري (ناباروري) منجر شود. اين ممکن است به دليل تغييرات در ساختار رحم، اختلالات در نقل و انتقال جنين به رحم يا تأثير بر روي اندام‌هاي توليد مثلي مرتبط باشد.
توجه داشته باشيد که اين علائم ممکن است به علت ديگري نيز رخ دهند و براي تشخيص دقيق و درمان مناسب، مشاوره و مراجعه به متخصص زنان و زايمان ضروري است.
تاثير چسبندگي رحم بر ناباروري
چسبندگي رحم مي‌تواند تأثير قابل توجهي بر ناباروري داشته باشد. زماني که رحم چسبيده يا عروق و لوله‌هاي رحمي به هم چسبندگي داشته باشند، عملکرد طبيعي رحم و سيستم تناسلي ممکن است تحت تأثير قرار گيرد و باعث کاهش احتمال باروري شود. در زير تأثيرات چسبندگي رحم بر ناباروري را بررسي مي‌کنيم:
1. اختلال در عبور جنين: چسبندگي رحم ممکن است باعث ايجاد مشکلات در عبور جنين از لوله‌هاي رحمي شود. اين مشکل مي‌تواند مانع رسيدن جنين به رحم شده و احتمال باروري را کاهش دهد.
2. تغييرات ساختاري رحم: چسبندگي رحم مي‌تواند باعث تغييرات ساختاري در رحم شود. اين تغييرات ممکن است شامل ضخامت غيرطبيعي ديواره رحم، تغييرات در شکل و حجم رحم، و تخريب بافت‌هاي رحمي باشد. اين تغييرات ساختاري مي‌توانند باعث مشکلات در اتصال جنين به ديواره رحم شده و احتمال باروري را کاهش دهند.
3. عوارض درماني: در برخي موارد، براي درمان چسبندگي رحم، عمل جراحي ممکن است لازم باشد. اين عمل جراحي ممکن است باعث تشکيل مجدد چسبندگي‌ها شود يا باعث تغييرات ديگري در رحم شود که منجر به ناباروري مي‌شود.
4. اختلالات در تغذيه رحم: چسبندگي رحم ممکن است باعث اختلال در تأمين تغذيه رحم شود. اين مشکل مي‌تواند منجر به کاهش کيفيت لايه دروني رحم و کاهش احتمال پيوند جنين با رحم شود.
در حالت‌هاي شديد چسبندگي رحم، باروري ممکن است کاملاً متوقف شود و در حالت‌هاي خفيف‌تر، احتمال باروري کاهش مي‌يابد. براي تشخيص و درمان ناباروري مرتبط با چسبندگي رحم، مشاوره و مراجعه به متخصص زنان و زايمان الزامي است.
چه روش‌هايي براي درمان چسبندگي رحم وجود دارد؟
براي درمان چسبندگي رحم، روش‌هاي مختلفي وجود دارد که بسته به شدت و علت چسبندگي، پزشک ممکن است يک يا ترکيبي از اين روش‌ها را توصيه کند. برخي از روش‌هاي درمان چسبندگي رحم عبارتند از:
1. جراحي هيستروسکوپي: اين روش جراحي که با استفاده از هيستروسکوپ (يک وسيله جراحي کوچک با دوربين) انجام مي‌شود، به منظور برداشتن و ترميم چسبندگي‌ها استفاده مي‌شود. در اين روش، از چند سوراخ کوچک در ناحيه شکمي وارد شده و با کمک دستگاه هيستروسکوپ ، چسبندگي‌ها بازسازي و رفع مي‌شوند. استفاده از دستگاه با ديد غيرمستقيم که از طريق واژن با دوربين و وسايل خاص وارد رحم شده و چسبندگي ها باز مي شود.
2. جراحي باز: در برخي موارد شديد چسبندگي رحم، عمل جراحي باز ممکن است لازم باشد. در اين روش، با ايجاد برش در ناحيه شکم، دسترسي مستقيم به رحم و ساير اجزاي تناسلي فراهم مي‌شود و چسبندگي‌ها ترميم مي‌شوند.
3. درمان دارويي: برخي داروها مي‌توانند به عنوان درمان مکمل در موارد خفيف چسبندگي رحم مورد استفاده قرار بگيرند. اين داروها مي‌توانند علائم مربوط به التهاب و چسبندگي را کاهش دهند و فرصت باروري را افزايش دهند. پزشک ممکن است داروهاي ضد التهاب غيراستروئيدي، داروهاي هورموني، يا داروهاي ضد انعقاد را تجويز کند.
4. درمان هورموني: در برخي موارد، استفاده از درمان هورموني مي‌تواند مفيد باشد. اين درمان شامل مصرف هورمون‌هاي آنتي‌استروژن، هورمون‌هاي تنظيم کننده تخمک‌گذاري و هورمون‌هاي تخليه‌کننده لوله رحمي است که بهبود علائم چسبندگي رحم را ممکن مي‌سازد.
در هر صورت، بهتر است با متخصص زنان و زايمان در مورد درمان مناسب براي شرايط شما مشاوره کنيد. او مي‌تواند بر اساس شدت چسبندگي، علت آن و وضعيت شما، روش مناسب را براي شما تعيين کند.
علت و علائم چسبندگي رحم بعد از سزارين و زايمان طبيعي
علت چسبندگي رحم پس از سزارين و زايمان طبيعي ممکن است به عوامل زير برگردد:
1. التهاب: التهاب در ناحيه رحم و اطراف آن مي‌تواند منجر به تشکيل چسبندگي‌ها شود. التهاب مي‌تواند ناشي از عفونت‌هاي پس از عمل جراحي، عفونت رحم پس از زايمان، يا عفونت‌هاي ديگر در ناحيه تناسلي باشد.
2. آسيب و ترميم: خراش‌ها و آسيب‌هاي رحم و بافت‌هاي اطراف پس از عمل جراحي يا زايمان طبيعي ممکن است منجر به تشکيل چسبندگي شوند. ترميم ناصحيح بافت‌ها مي‌تواند باعث القاء چسبندگي‌ها شود.
3. خونريزي داخلي: خونريزي داخلي در ناحيه رحم و ساير اجزاي تناسلي ممکن است در زمان عمل جراحي يا زايمان رخ داده باشد. خون گرفتگي و خونريزي داخلي به شکل احتمالي باعث تشکيل چسبندگي‌ها مي‌شود.
علائم چسبندگي رحم پس از سزارين و زايمان طبيعي ممکن است شامل موارد زير باشد:
1. درد شکمي: درد شکمي ممکن است يکي از علائم چسبندگي رحم باشد. اين درد ممکن است شديدتر شود در طول دوره قاعدگي يا در هنگام رابطه جنسي.
2. عدم تنظيم قاعدگي: چسبندگي رحم مي‌تواند منجر به نامنظمي در دوره قاعدگي شود، شدت قاعدگي را افزايش دهد يا باعث خونريزي بيشمار شود.
3. مشکلات باروري: اگر چسبندگي رحم باعث انسداد لوله‌هاي رحمي شود، ممکن است باروري را مختل کند و عواملي مانند عدم توانايي جنين براي رسيدن به رحم يا پيوند جنين با رحم را تحت تأثير قرار دهد.
4. عوارض مرتبط با بارداري: چسبندگي رحم مي‌تواند باعث افزايش خطر عوارض بارداري مانند بارداري خارج از رحم (حاملگي خارج رحمي) شود.
در صورت داشتن هرگونه علامت مذکور يا شک درباره چسبندگي رحم، بهتر است با پزشک خود مشورت کنيد. او مي‌تواناز آزمون‌ها و تصاوير پزشکي مربوطه استفاده کند تا علت و شدت چسبندگي رحم را تشخيص دهد و برنامه درماني مناسب را براي شما تعيين کند.
انواع چسبندگي رحم
چسبندگي رحم به وجود آمدن اتصالات غيرطبيعي بين ديواره‌هاي رحم و ساير بافت‌ها و اعضاي تناسلي در ناحيه تناسلي زنان اطلاق مي‌شود. اين اتصالات مي‌توانند به صورت نازک و خيلي کمتر جداپذير تا سرسخت و فراگير باشند. چسبندگي رحم مي‌تواند در انواع مختلفي رخ دهد، از جمله:
1. چسبندگي رحم به خود: در اين نوع چسبندگي، ديواره‌هاي داخلي رحم به هم متصل مي‌شوند. اين مي‌تواند باعث تشکيل پرده ها و ديواره هايي در داخل رحم شود که به طور طبيعي نبايد وجود داشته باشد. اين نوع چسبندگي مي‌تواند باعث اختلال در نزول قاعدگي يا عدم باروري شود.
2. چسبندگي رحم به لوله‌هاي رحمي: در اين حالت، ديواره رحم با لوله‌هاي رحمي متصل مي‌شود. اين نوع چسبندگي مي‌تواند منجر به انسداد لوله‌هاي رحمي شود و باروري را تحت تأثير قرار دهد. بارداري خارج رحمي (حاملگي خارج رحمي) نيز ممکن است در صورت وجود چسبندگي رحم به لوله‌ها رخ دهد.
3. چسبندگي رحم به بافت‌هاي اطراف: در اين حالت، رحم به بافت‌هاي اطراف مانند روده‌ها، مثانه، سطح ديافراگم و ساير بافت‌هاي نزديک متصل مي‌شود. اين نوع چسبندگي مي‌تواند به علل مختلفي از جمله التهاب‌ها، آسيب‌ها و يا ترميم ناصحيح پس از عمل جراحي يا زايمان رخ دهد.
نوع و شدت چسبندگي رحم بستگي به عوامل بسياري دارد، از جمله تاريخچه پزشکي فرد، عمل جراحي‌هاي قبلي، التهاب‌هاي پيشين، آسيب‌هاي زايمان قبلي و سابقه عفونت‌ها. تشخيص و تعيين نوع چسبندگي رحم توسط پزشک متخصص زنان و زايمان با استفاده از ارزيابي باليني، سابقه پزشکي و تصاوير پزشکي انجام مي‌شود.
آيا پيشگيري از چسبندگي رحم امکان پذير است؟
بله، در برخي موارد مي‌توان با اقدامات پيشگيرانه، خطر چسبندگي رحم را کاهش داد. اين اقدامات شامل موارد زير مي‌شود:
1. رعايت بهداشت عمل جراحي: در صورت انجام عمل جراحي روي رحم مانند سزارين، رعايت بهداشت عمل جراحي و استفاده از تکنيک‌هاي مناسب براي کاهش التهاب و خونريزي مي‌تواند خطر چسبندگي رحم را کاهش دهد.
2. بهبود وضعيت التهابي: در صورت وجود التهاب در ناحيه رحم و ساير اجزاي تناسلي، بهبود و درمان مناسب التهاب مي‌تواند خطر چسبندگي رحم را کاهش دهد. درمان عفونت‌ها و استفاده از آنتي‌بيوتيک‌ها مي‌تواند مفيد باشد.
3. تکنيک‌هاي جراحي مناسب: استفاده از تکنيک‌هاي جراحي دقيق و مناسب مي‌تواند خطر چسبندگي رحم را کاهش دهد
4. استفاده از مواد جداکننده: در برخي موارد، پزشک ممکن است در طي عمل جراحي از مواد جداکننده استفاده کند تا جلوگيري از تماس مستقيم بين بافت‌ها و تشکيل چسبندگي رحم.
5. درمان و مراقبت‌هاي پس از عمل جراحي: پس از عمل جراحي روي رحم، رعايت دستورات پزشک مربوط به مراقبت‌هاي پس از عمل جراحي و استفاده مناسب از داروها و تکنيک‌هاي ضد التهاب ممکن است خطر چسبندگي رحم را کاهش دهد.
مهم است که با پزشک خود درباره روش‌هاي پيشگيري از چسبندگي رحم صحبت کنيد. وي مي‌تواند با توجه به وضعيت شما و تاريخچه پزشکي، راهنمايي‌هاي دقيق‌تري را ارائه دهد.
