درد زايمان، انواع و روش کاهش درد
درد زايمان يک فرآيند طبيعي و حياتي است که زماني که زن به فرزند خود زندگي مي‌بخشد، رخ مي‌دهد. اين درد به علت انقباضات رحم و باز شدن مرحله به مرحله دهانه رحم و مجراي واژن اتفاق مي‌افتد. درد زايمان مي‌تواند براي هر زن و حتي براي هر زايمان متفاوت باشد، اما معمولاً به عنوان يک درد شديد و متغير توصيف مي‌شود.
براي کاهش درد زايمان، روش‌هاي مختلفي وجود دارند از جمله:
- استفاده از تکنيک‌هاي تنفس و رهايي.
- استفاده از تکنيک‌هاي آمادگي جسماني مانند يوگا يا ماساژ.
- استفاده از تجهيزات تسکين‌دهنده درد مثل تکنيک‌هاي تحريک الکتريکي عصب يا گاز نيتروژن اکسيد.
- استفاده از الگوهاي حرکتي و تغيير وضعيت بدن.
همچنين، براي مديريت و کاهش درد زايمان، ممکن است پزشک تصميم به استفاده از روش‌هاي دارويي يا از زايمان در آب و بي حسي از کمر بگيرد.
مهم است که درد هر زن و هر زايمان به صورت متفاوتي است و مشاوره با پزشک يا ماما در مورد گزينه‌هاي مختلف کاهش درد زايمان، بسيار ارزشمند است.
از گذشته درد زايمان را يکي از لحظات بسيار دردناک توصيف کرده‌اند. فشار شديد وضع‌حمل را نمي‌توان انکار کرد اما با راه‌کارهاي مختلف و افزايش آگاهي مادر مي‌توان منجر به کاهش درد هنگام زايمان شد. در اين صورت يک موقعيت لذت‌بخش تجربه مي‌کنيد.
گرفتن وقت مشاوره از دکتر معصومه خوش سيما
درد زايمان چه حسي دارد؟
درد زايمان بين انقباضات و فشارهاي شديد با وقفه‌اي همراه خواهد بود. از همين‌رو مي‌توان گفت اين درد در طول زايمان هميشه به يک ميزان ثابت نيست. اگر مادر باردار به اين موضوع فکر کند که اين درد هدفمند، متناوب، پيش‌بيني‌شده است و جزء روند طبيعي به‌دنيا آمدن کودکش محسوب مي‌شود، راحت‌تر مي‌تواند آن را تحمل کند.
علائم درد زايمان
درد زايمان همراه با علائم مختلفي همراه است که نشان‌دهنده شروع فرآيند زايمان است. برخي از علائم عمده درد زايمان عبارتند از:
1. انقباضات متناوب و قوي رحم که به تدريج افزايش مي‌يابد. اين انقباضات ممکن است دردي ناشي از اعصاب رحم را ايجاد کنند.
2. درد شديد در ناحيه شکم که به صورت موج‌هاي تنش زا با فاصله‌هاي متناوب ظاهر مي‌شود.
3. درد در ناحيه لگن که ممکن است به شکم و پايين‌ترين قسمت شکم تابيده شود.
4. ممکن است زنان احساس کنند که عضلات فرج آن‌ها تنش‌زده و فشرده شده است.
5. تنفس‌هاي عميق و قوي که همراه با احساس نياز به تمرکز و کنترل هوا است.
6. ممکن است زنان هيجان زده، عصبي يا خشمگين شوند و نياز به حمايت و توجه داشته باشند.
همچنين، در صورت بروز هر گونه علامت نگران‌کننده مانند خونريزي شديد، درد مداوم يا هر گونه علامت ناراحتي ديگر، حتماً بايد به پزشک يا ماما مراجعه شود.
مراحل زايمان طبيعي
زايمان طبيعي يک فرآيند طبيعي و قابل پيش‌بيني است که به طور عمومي شامل سه مرحله اصلي است که در زير توضيح داده شده است:
مرحله ۱: انقباضات و بازشدن دريچه رحم
اين مرحله اغلب به عنوان آغاز "زايمان طبيعي" شناخته مي‌شود. انقباضات نامحدود و نامنظم رحم آغاز مي‌شوند و مي‌توان با احساس دردهاي شبيه به قاعدگي و فشار در ناحيه لگني مرتبط کرد.
- رحم شروع به باز شدن مي‌کند تا بچه بيرون بيايد. اين بازشدن کم کم صورت مي گيرد.
بعضي از زنان علائم ديگري مثل کمردرد و ترشحات موکوسي واژن را نيز تجربه مي‌کنند. انقباضات رحم رفته‌رفته شديدتر مي‌شوند؛ به‌طوري‌که در مرحله‌ي زايمان انقباضات هر دو يا سه دقيقه يک‌بار و هربار به مدت ۶۰ تا ۹۰ ثانيه اتفاق مي‌افتند.
مرحله ۲: فشار و تولد بچه
مرحله فشار: اين مرحله با انقباضات متناوب و منظم رحم همراه است. بچه با فشار به پايين حرکت کرده ووارد کانال زايمان مي شود و بعد از آن به دنيا مي‌آيد.
تولد بچه: در اين مرحله بچه از رحم به بيرون مي آيد
مرحله‌ي دوم در مادراني که در حال زايمان اولين فرزند خود هستند حدود دو ساعت و براي مادراني که سابقه‌ي قبلي زايمان دارند حدود يک ساعت طول مي‌کشد.
مرحله ۳: جفت جنين
- پس از تولد بچه جفت از رحم جدا شده و از بدن زن خارج مي‌شود که حدود پنج تا پانزده دقيقه طول مي‌کشد.
اين مراحل تجربه زايمان را تا حدودي توصيف مي‌کنند، اما هر زايمان مي‌تواند متفاوت و منحصر به فرد باشد. اطلاعات و پشتيباني حرفه‌اي از ماما يا پزشک مي‌تواند در اين فرآيند بسيار مفيد باشد.
اگر درد زايمان شب شروع شد چکار کنيم؟
- ابتدا اطمينان حاصل کنيد که اين واقعا آغاز دردهاي زايمان است و زمان آن فرا رسيده است.
- اگر احساس مي‌کنيد زمان زايمان فرا رسيده است، بهتر است به بيمارستان يا مرکز زايمان مراجعه کنيد.
- اگر احساس مي‌کنيد زايمان شروع شده است، تماس با پزشک يا ماما خود بگيريد و وضعيت خود را توضيح دهيد يا در مرکز درماني با پرسنل يا پزشک تماس مي گيرند و شرايط بيمار را اطلاع مي دهند.
- کيف زايمان و برگه هاي آزمايش خود را آماده کنيد.
- حتي با همراه خود به بيمارستان مراجعه کنيد
- تا زماني که آماده براي رفتن به بيمارستان هستيد، در خانه استراحت کنيد و تلاش کنيد آرام باشيد.
- تمرکز بر تنفس عميق و صحيح مي‌تواند به کنترل درد و افزايش راحتي کمک کند.
- گوش دادن به موسيقي آرامش‌بخش يا استفاده از تکنيک‌هاي مرتبط با آرامش مي‌تواند در مديريت درد و تسکين فشار کمک کند.
همچنين، در نهايت حتماً اگر احساس مي‌کنيد وضعيت ناگواري وجود دارد يا نگران هستيد، بايد بلافاصله به پزشک يا بيمارستان مراجعه کنيد.
آيا بايد در طول درد زايمان غذا بخورم يا نه؟
در طول درد زايمان، اکثر زنان اغلب تمايلي به خوردن ندارند، اما اين به هر شخص و شرايط خاصي که دارد بستگي دارد. در اين موقعيت، مهمترين نکته اين است که به بدن خود گوش دهيد و به نيازهاي آن پاسخ دهيد.
در صورتي که احساس گرسنگي مي‌کنيد و توانايي مصرف غذا داريد، مي‌توانيد مقدار کمي غذا سبک مانند ميوه، نان يا مواد خوراکي ديگر بخوريد. انتخاب غذاهاي سبک و خوراکي‌هاي آسان‌هضم مي‌تواند به شما انرژي فوري بدهد بدون اينکه بر روي فرآيند زايمان تأثير منفي بگذارد.
اما اگر احساس مي‌کنيد که نمي‌توانيد غذا بخوريد يا حتي به خوردن علاقه‌اي نداريد، اجبار به خوردن نکنيد. در اين مواقع، مصرف مايعات اهميت بيشتري پيدا مي‌کند. مصرف آب، آب ميوه، چاي يا سوپ مي‌تواند براي حفظ انرژي کافي براي بدن مفيد باشد.
در نهايت، اهميتي ندارد که چه مقدار غذا مي‌خوريد يا نمي‌خوريد. مهمترين نکته اين است که به نيازهاي بدن خود گوش دهيد و به آن‌ها پاسخ دهيد. همچنين، در هنگام زايمان، همواره از پزشک يا ماما خود بپرسيد و به راهنمايي‌هاي آن‌ها اعتماد کنيد.
روند کاهش درد در طول زايمان
بهتر است در طول وضع حمل به کمک تکنيک‌هاي تنفس تمرکز خود را متوجه انقباضات شديدتر کنيد تا دردهاي زايمان مديريت شود.
وضع حمل در آب يک روش کاهش درد زايمان محسوب مي‌شود. اما اگر انتخاب شما نيست مي‌توانيد با دوش گرفتن آن را بهتر مديريت کنيد.
ماساژ 15 دقيقه‌اي همچون ماساژ دست، پشت، پا يا شانه موجب مديريت بهتر درد خواهد شد.
گوش دادن به موسيقي شما را از لحاظ ذهني براي زايمان طبيعي آماده مي‌کند. محققان پيشنهاد مي‌دهند با شروع درد ابتدايي زايمان به موسيقي مورد علاقه‌تان گوش دهيد تا استرس و فشارخون شما کنترل شود.
آهسته قدم زدن، حرکت داد بر روي توپ وضع حمل و رقص آهسته به کاهش درد و پيشرفت روند زايمان کمک مي‌کند.
برخي زنان با شروع درد ابتدايي و پيشرفت آن دچار حالت تهوع مي‌شوند که بهتر است از رايحه درماني (نعنا، اسطوخودوس، روغن‌هاي مرکبات) استفاده کنيد.
در صورت ضرورت مي‌توانيد از دکتر زنان و زايمان خود بخواهيد مقداري داروي مسکن داخل وريدي درد اپيدورال تزريق کند تا براي مدتي اين احساس درد کمتر شود.
چه ورزشي درد زايمان را کاهش مي‌دهد؟
ورزش‌هاي زير ممکن است در کاهش درد زايمان کمک کنند:
برخي حرکات يوگا و تمرينات تنفسي مي‌توانند به کنترل درد زايمان کمک کنند و استرس و فشار را کاهش دهند.
تمرينات تنفسي عميق و آرام مي‌توانند به کنترل درد زايمان کمک کنند و براي آرامش شما مفيد باشند.
شنا يک ورزش خوب براي تقويت عضلات است و مي‌تواند به کاهش درد زايمان کمک کند.
ماساژ مي‌تواند به کاهش درد و تسکين عضلات کمک کند.
تمرينات توانبخشي پس از زايمان مي‌توانند به تقويت عضلات کمک کرده و در طول زايمان و بعد از آن به کاهش درد کمک کنند.
علائم زايمان طبيعي در هفته هاي پاياني زايمان
ترشحات مخاطي يا لکه بيني
انقباضات منظم
کمردرد
حالت تهوع مختصر
اسهال مختصر
پاره شدن کيسه آب
قرار گرفتن جنين داخل لگن (احساس پايين آمدن شکم)
خروج مايع از واژن
کمردرد يا گرفتگي عضلات شکم
انقباضات رحمي منظم و در حال تشديد. اين انقباضات با دراز کشيدن از بين نمي‌روند
خروج ترشحات غليظ به رنگ قهوه‌اي يا قرمز از واژن ( خون + ترشحات لزج و ژلاتيني)
چرا در برخي موارد در هفته هاي آخر درد زايمان شروع نمي شود؟
اکثر مواقع عقب افتادن درد زايمان دليل مشخصي ندارد؛ ولي مي‌تواند ارثي باشد. زناني که تجربه زايمان ديررس را داشته‌اند احتمالاً در بارداري‌هاي بعدي نيز زايمان ديررس دارند.
کلام آخر
درد زايمان طبيعي امري اجتناب‌ناپذير در پروسه‌ي زايمان طبيعي است؛ اما مي‌توانيد با آماده‌سازي روحي و جسمي خود را براي شروع درد زايمان آماده کنيد. به ياد داشته باشيد که زايمان چند ساعت پس از شروع اولين انقباض‌ها صورت مي‌گيرد. پس اگر در زمان يا مکان نامناسبي اولين انقباض‌هاي خود را احساس کرديد نگران نباشيد؛ وقت کافي براي رساندن خود به پزشکتان را داريد.
